طبق آیات قرآن کریم، شیطان پس از آن که از درگاه خداوند متعال رانده شد، چند مرتبه با خداوند اعلام جنگ کرد. از جمله، به خداوند گفت:
قالَ فَبِما أَغْوَیْتَنی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیم ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرین (1)
گفت: «پس به سبب آن که مرا به بیراهه افکندى، من هم براى فریفتن آنان حتماً بر سر راه راست تو خواهم نشست، آن گاه از پیش رو و از پشت سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مىتازم، و بیشترشان را شکرگزار نخواهى یافت.»
امام باقر (ع) در ذیل این آیهی شریفه میفرمایند:
أَمَّا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ فَهُوَ مِنْ قِبَلِ الْآخِرَةِ لَأُخْبِرَنَّهُمْ أَنَّهُ لَا جَنَّةَ وَ لَا نَارَ وَ لَا نُشُورَ وَ أَمَّا خَلْفَهُمْ یَقُولُ مِنْ قِبَلِ دُنْیَاهُمْ آمُرُهُمْ بِجَمْعِ الْأَمْوَالِ وَ آمُرُهُمْ أَنْ لَا یَصِلُوا فِی أَمْوَالِهِمْ رَحِماً وَ لَا یُعْطُوا مِنْهُ حَقّاً وَ آمُرُهُمْ أَنْ یُقَلِّلُوا عَلَى ذُرِّیَّاتِهِمْ وَ أُخَوِّفُهُمْ عَلَیهم الضَّیْعَةِ وَ أَمَّا عَنْ أَیْمَانِهِمْ یَقُولُ مِنْ قِبَلِ دِینِهِمْ فَإِنْ کَانُوا عَلَى ضَلَالَةٍ زَیَّنْتُهَا لَهُمْ وَ إِنْ کَانُوا عَلَى هُدًى جهدت عَلَیهِم حتّی أُخْرِجهُمْ مِنْهُ وَ أَمَّا عَنْ شَمَائِلِهِمْ یَقُولُ مِنْ قِبَلِ اللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَات (2)
این که میگوید: از پیش رو میآیم، یعنی از راه آخرت که به آنها میگوید: نه بهشتى است، نه دوزخى و نه رستاخیزى.
امّا از پشت سر این است که، یعنی از راه دنیایشان آنان را به گردآوری مال وا میدارد و فرمان میدهد مالى را در راه صلهی رحم صرف نکنند، و از آن حق کسی را ندهند و بر فرزندان خود هزینه ندهند و از نابود شدن مال آنها را میترساند.
امّا از سمت راست، یعنی از راه دین آنها که اگر در گمراهى باشند، آن را براشان زینت میبخشد و خوشنما میسازد، و اگر بر راه حقند، میکوشد تا آنان را از آن بیرون برد. امّا از سمت چپ، یعنی از راه لذّتها و شهوات آنان را میفریبد.
این آیهی شریفه، زنگ خطری برای همه است. پروردگار عالم تذکر داده است که ای انسان، این شیطان برای تو دشمن بزرگی است؛ شیطان به کار خود عالم است، روانشناس است، میداند از چه راهی بیاید و تو را گمراه کند. مواظب این دشمن باش. بنابراین توجه به این نکته ضروری است که شیطان از هر راهی بتواند، تلاش میکند تا ما را بدبخت کند. او به افراد متدیّن نمیگوید: دزدی کن، شیطان اصلاً از این راه وارد نمیشود؛ زیرا از این راه تیغش نمیبُرد، بلکه میگوید: با غیبت کردن، با شایعه پخش کردن و با تهمت زدن آبروی مردم را بریز. شیطان هر کسی را از راهی مناسب خودش گمراه میکند.
و از راههای مهم شیطان برای گمراه کردن مقدّسین همین قضیهی وسواس است که اگر کسی به آن مبتلا شود، بسیار مشکل است روی سعادت ببیند، مگر این که خود را از شرّ آن نجات دهد، وگرنه باید بداند که جهنّم را برای خود مهیّا کرده است. وسواس و وسواسیگری بلایی مُهلک است که انسان با آن نمیتواند بهشتی شود؛ انسان وسواسی باید دست از وسواس خود بردارد، وگرنه چنانکه سرطان آدم را میکشد، وسواس هم انسان را به نابودی میکشاند. سرطان به جسم انسان اثر میگذارد، اما وسواس انسان را از نظر روحی نابود میکند که بسیار بدتر از سرطان است؛ زیرا بیمار سرطانی میتواند به بهشت برود، امّا انسان وسواسی غالباً بدون ایمان از دنیا میرود.
موضوع :